درباره کتاب محتوم
وقتی افراد برای اولین بار با بحث فلسفی در مورد ارادۀ آزاد روبهرو میشوند، ذهنشان با چالش مواجه میشود. افرادی که وجود ارادۀ آزاد را نفی میکنند اعتقاد دارند که هیچکس آنچه را که انجام میدهد، انتخاب نمیکند.فرض کنید وقتی از کنار یک کافه رد میشوید تصمیم میگیرید که قهوه بگیرید. شما فکر میکنید که میتوانستید تصمیم دیگری بگیرید و هیچ اجباری نبود که شما را به خرید قهوه مجبور کند. اما اگر دقت کنید میبینید که این میل توسط رویدادهایی در مغز شما ایجاد شده و رویدادهای قبلی مغز شما در تعامل با محیط اطرافتان باعث ایجاد این میل شده است. مغز شما هم به دلیل ژن و روش تربیتی که شما داشتهاید به این شکل بوده است و ژن و روش تربیتی شما هم به آشنایی والدینتان برمیگردد. همینطور میتوان به عقب برگشت تا زنجیرهای بدون وقفه از علل مختلف را مشاهده کرد.اگر ارادۀ ما در انجام کارهایمان به این شکل محتوم باشد، پیامدهای اخلاقی کارهایمان گیجکننده است. ممکن است دیگر نتوانیم افراد را برای کارهایی که کردهاند سرزنش کنیم. برای مثال اگر ما با ژنهایی مثل ژنهای یک قاتل زنجیرهای به دنیا میآمدیم و در همان شرایطی که او تربیت شده رشد میکردیم، احتمالا ما هم مثل او عمل میکردیم. همه چیز به شانس بستگی دارد؛ حتی اینکه ویژگیهای شخصیتی مناسب برای مواجهه با بدشانسی را دارید یا نه.رابرت ساپولسکی در کتاب محتوم زنجیره علّی که به رفتار انسانی منتهی میشود را بررسی میکند؛ از چند ثانیه و چند دقیقه قبلتر و اتفاقاتی که در ساختار مغز و هورمونها رخ میدهد گرفته تا بررسی ژنها و فرهنگی که فرد در آن رشد کرده است. اگر وضعیت فعلی جهان نتیجه وضعیت قبلی آن باشد، و آن وضعیت هم به نوبۀ خود ناشی از وضعیت پیشین باشد و این زنجیره تا گذشته ادامه پیدا کند، در این صورت به نظر میآید که جزئیات دقیق علت و معلول اهمیت زیادی نداشته باشد.
فهرست مطالب کتاب محتوم
- فصل ۱. همیطور لاکپشته تا آخر
- فصل ۲. سه دقیقۀ آخر فیلم
- فصل ۳. نیت از کجا میآید
- فصل ۴. ارادۀ با اراده: افسانۀ عزم
- فصل ۵. مقدماتی از نظریۀ آشوب
- فصل ۶. آیا آزادی ارادهتان آشوبناک است؟
- فصل ۷. مقدماتی از پیچیدگی ظاهرشونده
- فصل ۸. آیا آزادی اراده ظاهر میشود؟
- فصل ۹. مقدماتی از عدم تعیین کوانتومی
- فصل ۱۰. آیا آزادی اراده یک عمر تضادفی است؟
- فصل ۱۰/۵. میانپرده
- فصل ۱۱. آیا همگی از کنترل خارج خواهیم شد؟
- فصل ۱۲. چرخدندههای باستانی درونمان
- فصل ۱۳. پیشتر این راه را رفتهایم
- فصل ۱۴. شوق مجازات
- فصل ۱۵. اگر فقیر بمیری
- پیوست
- منابع